8 Dekabr 2021
Mətni dəyiş
Türkiyə İnsan Haqları Vəqfi (TİHV) tərəfindən hazırlanan hesabatda ölkədəki söz, mətbuat, toplaşmaq, nümayiş və birləşmək azadlıqlarının sistemli şəkildə hücuma məruz qaldığı qeyd edilib, “problemin kökündə təkcə təcrübədəki səhvlər deyil, mövcud siyasi quruluş, hakimiyyət və rejimin özündə dayandığı” bildirilib.
TİHV Akademiyasının “Mühasirədə olan vətəndaşlıq” adlı 73 səhifəlik hesabatında 2015-2019-cu illər arasında 5 illik dövrdə əsas azadlıqları hədəf alan repressiyaların gedişatı araşdırılıb.
TİHV-nin yazılı açıqlamasında hesabatın TİHV Sənədləşmə Mərkəzinin məlumatları ilə hazırlandığına diqqət çəkilərək deyilib: “Hesabat demokratik vətəndaşlıq sahəsinin siyasi hakimiyyət tərəfindən necə və hansı mexanizmlərlə əhatə olunduğunu və daraldığını konkret məlumatlar əsasında gözə çarpdırmaq məqsədi daşıyır.
“Güc bölgüsü ləğv edildi”
Hesabatda Türkiyənin 2010-cu il konstitusiya referendumundan sonra mərhələli şəkildə konstitusiyasızlaşdırıldığı, 2017-ci il Konstitusiya Dəyişikliyi ilə hakimiyyət bölgüsü və parlament rejiminin faktiki olaraq ləğv edildiyi bildirilib.
Qeyd olunan dövrdə qanunun aliliyi, məhkəmə müstəqilliyi və məhkəmə nəzarətinin demək olar ki, mövcud olmayan səviyyəyə endirildiyi vurğulanıb, siyasi plüralizmə və seçki təhlükəsizliyinə ciddi ziyan vurulduğuna dair xəbərdarlıq edilib.
Hesabata görə, hər bir problemin “yaşamaq məsələsi” kimi təqdim edildiyi dekonstitusionalizasiya və sekkuritizasiya bir dövrə içində bir-birini qidalandırarkən, polis zorakılığı və məhkəmə təzyiqi ilə vətəndaşlıq sahəsi sürətlə daralıb.
https://twitter.com/insanhaklari/status/1468530910635208704?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1468530910635208704%7Ctwgr%5E%7Ctwcon%5Es1_&ref_url=https%3A%2F%2Ftr.euronews.com%2F2021%2F12%2F08%2Fturkiye-insan-haklar-vakf-turkiye-de-ozgurlukler-sistematik-sald-r-alt-nda-sorumlu-iktidar
İHVT-nin hesabatında ifadə, media, toplaşma, nümayiş və qruplaşma azadlıqlarına hücumlar ətraflı şəkildə məlumatlarla açıqlanıb:
İfadə azadlığının pozulması (2015-2019)
• 6479 nəfər saxlanılıb,
• 2801 nəfər həbs olunub,
• 1372 nəfər haqda iddia qaldırılıb,
• 727 nəfərə 27 448 ay həbs cəzası verilib,
• 184 yayım şirkəti bağlanıb,
• 137 nəfər yaralanıb,
• 5 jurnalist öldürülüb.
Toplaşmaq və nümayiş azadlığı (2015-2019)
• 20.071 nəfər saxlanılıb,
• 662 nəfər həbs olunub,
• 4907 nəfərə qarşı cinayət işi qaldırılıb,
• 999 nəfərə ümumilikdə 13.370 ay həbs cəzası verilib,
• 4.450 nəfər asayiş keşikçiləri tərəfindən fiziki zorakılığa məruz qalıb,
• 1022 nəfər bombalı mülki zorakılıq nəticəsində yaralanıb,
• Hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşlarının müdaxiləsi nəticəsində 19 nəfər həlak olub,
• Mülki zorakılığın bombalı hücumları nəticəsində 141 nəfər ölüb.
Sərbəst toplaşmaq və qruplaşma azadlığının pozulması (2015-2019)
• 15.070 nəfər saxlanılıb,
• 2709 nəfər həbs olunub,
• 551 nəfərə ümumilikdə 32.523 ay həbs cəzası verilib,
• 1788 təşkilat bağlanıb,
• 127 bələdiyyə sədrinin yerinə qəyyumlar təyin edilib,
• 120 bələdiyyə sədri həbs edilib,
• 11 deputatın mandate ləğv edilib,
• 17 deputat həbs olunub,
• Ümumilikdə 617 nəfər oğurlanması və saxlanması zamanı işgəncə və pis rəftara məruz qalıb, 351 nəfər hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən fiziki zorakılığa məruz qalıb, 255 nəfər mülki qruplar tərəfindən zorakılığa məruz qalıb, 11 nəfər isə özünü "polis", yaxud yaxud “dövlət məmur” kimi təqdim edən şəxslər tərəfindən işgəncəyə və pis rəftara məruz qalıb.