ABŞ Apellyasiya Məhkəməsi aşağı instansiyanın “Azad Avropa/Azadlıq Radiosu” və “Amerikanın Səsi”nə vəsait köçürülməsi barədə qərarının icrasını dayandırıb.

Bu qərarlar mayın 1-də və 3-də Vaşinqtonda yerləşən üç hakimdən ibarət heyət tərəfindən verilib.

Bu, “Azadlıq Radiosu”nun büdcəsinin qeyri-müəyyən vəziyyətdə qalması, eləcə də onun yayımlama və nəşr fəaliyyətini davam etdirmək imkanlarının sual altına düşməsi deməkdir.

“Azadlıq Radiosu” martın 14-dən bəri ABŞ Qlobal Media Agentliyi (USAGM) ilə hüquqi müstəvidə çəkişmə halındadır.

Həmin gün Prezident Tramp USAGM-nin “müvafiq qanunvericiliyə uyğun mümkün olan maksimum həddə” ixtisar olunmasını nəzərdə tutan sərəncam imzalamışdı.

Sözügedən sərəncam təkcə USAGM-yə deyil, həm də “Amerikanın Səsi”, “Azadlıq Radiosu” və Konqres maliyyəsi ilə fəaliyyət göstərən digər media qurumlarının – məsələn, Azad Asiya Radiosu (Radio Free Asia), Yaxın Şərq Yayım Şəbəkələri (Middle East Broadcasting Networks) və digər oxşar təşkilatların fəaliyyətinə təsir göstərib.

“Amerikanın Səsi” federal qurum olduğu halda, “Azad Avropa/Azadlıq Radiosu”, “Azad Asiya Radiosu” və Yaxın Şərq Yayım Şəbəkələri özəl, qeyri-kommersiya təşkilatlarıdır.

“Azadlıq Radiosu” dondurulmuş büdcə vəsaitlərinin azad edilməsi üçün ABŞ Qlobal Media Agentliyinə qarşı məhkəmə iddiası qaldırıb.

Aprelin 29-da ABŞ-ın Federal Dairə Məhkəməsinin hakimi Roys Lambert “Azadlıq Radiosu”nun xeyrinə müvəqqəti qadağanedici qərar çıxarıb. O, qərarında qeyd edib ki, vəsaitlərin “Azadlıq Radiosu”na ayrılması barədə göstərişi Konqres verib və Prezident Tramp həmin vəsaitlərin ayrılmasını nəzərdə tutan büdcə qətnaməsini qanun olaraq imzalayıb. Hakimin qərarı ilə “Azadlıq Radiosu” üçün nəzərdə tutulan vəsaitlərin ödənilməsinə göstəriş verilib.

Lakin mayın 1-də Kolumbiya Dairəsi üzrə ABŞ Apellyasiya Məhkəməsinin üç hakimdən ibarət heyəti 2-1 səs nisbətilə Lambertin qərarının icrasını dayandırıb.

Hakimlər heyəti bildirib ki, məhkəmədə USAGM-i təmsil edən ABŞ Ədliyyə Nazirliyinin vəkillərinin təcili müraciətlərini dinləmək üçün “kifayət qədər imkan” yaratmaq istəyirlər.

Dayandırma qərarı “heç bir halda həmin müraciətlərin mahiyyəti üzrə qərar kimi yozulmamalıdır”, — deyə hakimlər heyəti bildirib. 

Heyətdə iki hakim keçmiş prezident Tramp, biri isə Barak Obama tərəfindən təyin edilib.

Əgər bu qərardan apellyasiya şikayəti verilərsə, “idarəetmə dayandırılması” qərarının qüvvədə qalıb-qalmamasına Kolumbiya Dairəsi Apellyasiya Məhkəməsinin daha geniş heyəti baxacaq.

“Amerikanın Səsi” ilə bağlı vəziyyət isə daha da qarışıqdır. “Azadlıq Radiosu”nun işinə də baxan hakim Lambert aprelin 22-də Tramp administrasiyasına “Amerikanın Səsi”  əməkdaşlarının vəzifələrinə bərpa olunması üçün “bütün zəruri addımların atılması” göstərişini verib.

Mayın 2-də isə ABŞ Qlobal Media Agentliyi (USAGM) yüzlərlə əməkdaşa elektron məktub göndərərək onları yaxın günlərdə işə qayıtmağa hazırlaşmağa çağırıb.

Lakin bir gün sonra, mayın 3-də apellyasiya heyəti hakim Lambertin “Amerikanın Səsi” əməkdaşlarının işə qaytarılması barədə qərarının icrasını dayandırıb.

Mayın 3-də verilmiş bu qərar “Azadlıq Radiosu”na birbaşa təsir göstərməsə də, məhkəmə prosesi davam etdikcə hüquqi nəticələri ola bilər.

“Amerikanın Səsi” və digər federal maliyyə ilə çalışan yayımçılar Tramp administrasiyasının sərəncamından ciddi şəkildə təsirləniblər və həmin sərəncama qarşı paralel məhkəmə iddiaları qaldırıblar.

“Amerikanın Səsi” 1942-ci ildə yaradıldığından bəri ilk dəfə olaraq nəşr və yayımını dayandırıb və demək olar ki, bütün əməkdaşlarını ödənişli məzuniyyətə göndərməyə məcbur olub.

“Azad Asiya Radiosu” bildirib ki, ixtisara göndərilmiş əməkdaşlar da daxil olmaqla, demək olar ki, bütün heyəti mayın 9-dan etibarən işdən çıxarılacaq.

“Azad Avropa/Azadlıq Radiosu” isə yayım və nəşrləri davam etdirir.

Lakin qurum onlarla əməkdaşını məzuniyyətə göndərib, bir çox frilanser müqavilələrini ləğv edib və azalan büdcə vəsaitlərini daha uzun müddətə yetirmək üçün digər qənaət tədbirləri görüb.