Amnesty International beynəlxalq insan hüquqları təşkilatı iyulun 22-də Milli Mətbuat günündə Azərbaycanda müstəqil jurnalistlərə qarşı olan təzyiqlərlə bağlı geniş hesabat dərc edib.

Hesabatda bildirilir ki, Azərbaycanda müstəqil jurnalistlər hakimiyyət tərəfindən saxta ittihamlar, əsassız həbs və ağır həbs şəraiti ilə üzləşirlər.

Xüsusilə qeyd edilir ki, 2024-cü ilin noyabr ayında Bakıda keçirilən COP29 beynəlxalq iqlim dəyişikliyi konfransından öncə və sonra ölkədə media və vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələrinə qarşı təzyiqlər daha da sərtləşib.

Hesabatda bildirilir ki, müstəqil media qurumları, xüsusən də "Abzas Media", "Meydan TV", "Toplum TV", "Kanal 13" və "Kanal 11" kimi platformalar uzun müddət davam edən basqılarla üzləşib. Bunlara media qurumlarının qeydiyyatının əsassız olaraq rədd edilməsi, ofislərinin reyd edilməsi, bank hesablarının dondurulması və jurnalistlərin əsassız ittihamlarla həbs edilməsi daxildir.

Amnesty International-in məlumatına görə, hazırda Azərbaycanda ən az 29 jurnalist və media işçisi həbsdə və ya istintaq təcridxanalarında saxlanılır. Onlardan 9-u qadındır.

Təşkilat "Abzas Media"nın əməkdaşları - direktor Ülvi Həsənli, baş redaktor Sevinc Vaqifqızı və jurnalistlər Hafiz Babalı, Nərgiz Absalamova, Elnarə Qasımova, tərcüməçi Məhəmməd Kəkəlov və iqtisadçı Fərid Mehrəlizadənin 7,5 ildən 9 ilədək həbs cəzasına məhkum edildiyini vurğulayır.

"Jurnalistlərə qarşı "valyuta qaçaqmalçılığı", "vergidən yayınma", "çirkli pulların yuyulması" və "sənəd saxtakarlığı" kimi ittihamlar irəli sürülüb, lakin məhkəmələrdə heç bir əsaslı sübut təqdim edilməyib", hesabatda deyilir.

Hesabatda saxlanılan jurnalistlərin ciddi sağlamlıq problemləri ilə üzləşdiyi, lazımi tibbi yardımdan məhrum edildiyi və həbs yerlərində pis rəftar, zorakılıq və təzyiqlərə məruz qaldıqları qeyd olunur. Xüsusilə jurnalist Ülviyyə Əli həbs zamanı polislər tərəfindən zorakılığa məruz qaldığını və təcavüzlə hədələndiyini bildirib.

Bundan əlavə, hakimiyyət təzyiqləri jurnalistlərin ailələrinə də yönəlib. Belə ki, jurnalistlərin yaxınlarının bank hesabları dondurulur, maddi yardımlardan məhrum edilir və ailələrlə ünsiyyətə süni maneələr yaradılır.

Amnesty International Azərbaycan hakimiyyətindən tələb edib:

• Tənqidi mövqelərinə görə siyasi motivli ittihamlarla saxlanılan və ya həbs olunan bütün jurnalistləri dərhal və qeyd-şərtsiz azad edin, onların məhkumluqlarını ləğv edin və əsassız cinayət ittihamlarını tamamilə geri götürün;

• Onlar azad olunana qədər, bütün saxlanılan şəxslərə adekvat tibbi yardım təmin edilsin və onlar qeyri-insani, alçaldıcı və ya qəddar rəftar və ya cəzaya məruz qalmasınlar;

• Jurnalistlər və digər şəxslər tərəfindən bildirilən işgəncə və digər pis rəftar iddialarını araşdırın və bu insan hüquqları pozuntularına görə məsul olanları ədalətli məhkəmə proseslərində məsuliyyətə cəlb edin;

• Avropa Şurasının CPT (İşgəncələrin Qarşısının Alınması Komitəsi) tövsiyələrini gecikmədən tam şəkildə həyata keçirin;

• Fikir ayrılığı bildirən şəxslərə qarşı təqiblərə son qoyun və vətəndaş cəmiyyəti və müstəqil mediaya qarşı repressiyaları dərhal dayandırın. Buraya qeydiyyatın əsassız şəkildə rədd edilməsi, əsassız həbslər və media işçiləri ilə vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələrinin əsassız ittihamlarla təqib olunması və beynəlxalq hüquqla ziddiyyət təşkil edən məhdudiyyətlər daxildir;

• Həbs edilən jurnalistlərin və hökumət tənqidçilərinin ailə üzvlərinə qarşı təzyiqlərə, o cümlədən onların maliyyə vəsaitlərinin əsassız şəkildə dondurulması praktikasına son qoyun;

• İnsan hüquqlarına, o cümlədən ifadə, birləşmə və dinc toplaşmaq azadlığına hörmət etməyə və bu hüquqları təmin etməyə açıq şəkildə öhdəlik götürün;

• Senzuraya səbəb olan məhdudlaşdırıcı Media Qanununu, o cümlədən həddindən artıq qeydiyyat və hesabat tələblərini ləğv edin;

• Avropa Şurası ilə tam və səmərəli əməkdaşlıq edin, üzvlük öhdəliklərinə hörmətlə yanaşın və Şura orqanlarının ölkəyə səfərləri üçün şərait yaradın.

Təşkilat həmçinin beynəlxalq ictimaiyyəti bu məsələlərə diqqət yetirməyə və Azərbaycan hökumətindən fundamental insan hüquqlarına riayət etməsini tələb etməyə dəvət edir.