“Azadlıq Radiosu”nun jurnalisti, “Abzas Media işi” üzrə həbs olunan iqtisadçı Fərid Mehralızadənin vəkili Cavad Cavadov iyunun 10-da keçirilən növbəti məhkəmə prosesində çıxış edib.

O bildirib ki, bu çıxışda qanun və presedentlərə istinad etmək olardı, amma bu işi fərqləndirən əsas məsələ qanun yox, məntiqin pozulmasıdır, çünki Fərid Mehralızadəyə qarşı nə sübut, nə fakt, nə də hüquqi əsas var.

Cavad Cavadovun məhkəmədəki çıxışının tam mətni:

Hörmətli məhkəmə,

Bu müdafiə çıxışında mən Cinayət Prosessual Məcəlləsinə, Cinayət Məcəlləsinin mütəşəkkil dəstə, qaçaqmalçılıq, vergidən yayınma kimi anlayışlarına geniş şəkildə toxuna bilərdim. Hətta qanunun hansı maddələrinin necə pozulduğunu misal və presedentlərlə göstərmək olardı.

Amma bu işi fərqləndirən odur ki, burada pozulan təkcə qanun deyil, məntiqdir. Çünki Fərid Mehralızadəyə qarşı ortada nə sübut var, nə fakt, nə də hüquqi əsas.

Bu səbəbdən də mən bu çıxışımı hüquqi normativlərə texniki istinadla deyil, hüquqi sistemin özü pozulduğu üçün, bir az da hüququn mənəvi əsaslarına istinadla qururam.

Bu gün bu zalda yalnız bir insanın deyil, bir anlayışın, bir dəyərin, bir hüququn taleyi həll olunur.

Bu gün burada mən sadəcə bir vəkil kimi danışmıram. Mən bu ölkədə azad sözün, azad düşüncənin və hüququn müdafiəsi üçün çıxış edirəm. Çünki bu məhkəmə zalında mühakimə olunan yalnız Fərid Mehralızadə deyil. Burada mühakimə olunan ifadə azadlığıdır, cəsarətli vətəndaş mövqeyidir.

Sovet dissidenti, fizik və Nobel Sülh mükafatı laureatı Andrey Saxarov deyirdi:

“Əgər söz azadlığı yoxdursa, heç bir başqa azadlıq mövcud deyil”.

“İttiham aktında sübut yox, siyasi niyyət var. Yəni, “Əvvəl cəza ver, sonra hökm oxu” və bu, hüququn tərsinə çevrildiyi halların simvoludur”. Bu fraza Lyuis Kerrolun " Alisa möcüzələr ölkəsində" əsərində Absurdistan məhkəmələrinin satirası kimi səsləndirilir. Bu səbəbdəndir ki, Fəridə əvvəlcə cəza verilib, sonra isə ona uyğun hökm axtarılır.

Fərid kimdir və niyə burada oturub?

Fərid Mehralızadə peşəkar iqtisadçı, ictimai maraqlar uğrunda sözünü deyən, gerçəkləri cəmiyyətə çatdıran bir ziyalıdır. O, bu ölkənin iqtisadi taleyinə laqeyd qalmayan bir intellektualdır.

Onun ittiham edildiyi "cinayət" cəmiyyətə məlumat vermək, iqtisadi prosesləri izah etmək, sual vermək və cavab axtarmaqdır.

Ona qarşı irəli sürülən ittihamlar guya qaçaqmalçılıq yolu ilə əldə edilmiş vəsaitlərin leqallaşdırılması, mütəşəkkil cinayətkar birlikdə iştirak, vergi yayınmasıdır. Bunların heç biri sübuta yetirilmir, hüquqi cəhətdən qurama və əsassızdır.

Hüquqi əsassızlıq və sübut yoxluğu

Cinayət Məcəlləsinin 192.3.2, 193-1.3.1, 193-1.3.2, 206.4 və 213.2.1-ci maddələrinə əsaslanan bu ittihamları təsdiq edən hüquqi və faktiki sübut yoxdur.

Məhkəməyə təqdim olunanlar – Fəridin Signal tətbiqi və xarici səfərləri – bunlar nəinki cinayət sübutu deyil, heç hüquqi dəyəri olan göstərici də deyil.

Cinayət Prosessual Məcəlləsinin 21-ci maddəsi təqsirsizlik prezumpsiyasını təmin edir. Sübut isə yalnız 124-cü maddədə göstərilən formal dəlillərlə – sənədlər, rəy, şahid ifadəsi və ekspertiza nəticələri ilə mümkündür. Bu işdə isə belə heç nə yoxdur.

Qanunsuz saxlanılma və prosessual pozuntular

Fərid saxlanılarkən başına torba keçirilmiş, maskalı şəxslər tərəfindən zorla aparılmış, uzun müddət vəkili ilə görüşməsinə imkan verilməmişdir.
Bu rəftar Azərbaycan Konstitusiyasının 46, 63 və 91-ci maddələrinə, eyni zamanda AİHM-in 3 və 6-cı maddələrinə ziddir.

Fərid özü demişdir: “Əvvəlcədən planlaşdırılmış, cəzalandırıcı bir əməliyyatla qarşılaşdım.” Bu cümlədə hüquqi təqib deyil, siyasi sifarişli repressiya var.

"Abzas Media" əlaqəsi – əslində nə baş verib?

İttihamın ən zəif halqalarından biri də budur ki, istintaq və məhkəmə gedişində məlum olub ki, Fəridin “Abzas Media” ilə heç bir əlaqəsi olmayıb. Redaksiyanın əməkdaşları – Ülvi Həsənli, Sevinc Abbasova və başqaları – açıq şəkildə bildiriblər ki, Fərid heç vaxt orada işləməyib, heç bir tapşırıq almayıb.

O, sadəcə bir və ya iki dəfə müsahibə verib. Bu isə jurnalistikaya münasibətdir, cinayət yox.
Əgər iqtisadçı bir jurnalistə fikir bildirmək istəyirsə, bu, ittiham deyil, vətəndaş mövqeyidir.

İttihamçı tərəfin ritorikası – arqumentsiz və siyasi xarakterli

Dövlət ittihamçısı öz çıxışında Fəridin xaricə səfərlərini, messencer istifadəsini, internet üzərindən təhlil paylaşmasını ittiham elementi kimi təqdim edir.

Fəridin dediyi kimi:

“İttiham aktı üzrə mənim xaricə getməyim yeganə sübutdur. Yəni bu qədər!”

Bu, hüquqi əsas deyil, siyasi motivli bir rəy kampaniyasıdır.

“Azadlıq Radiosu”na görə hədəf seçilmə

Fəridin analitik yazıları, əsasən, “Azadlıq Radiosu”nda dərc olunurdu. Saxlanılarkən ona belə deyiblər: “Sənə “Azadlıq Radiosu” lazımdır?” Bu cümlə təkbaşına sübut edir ki, bu təqibin kökündə ifadə azadlığı dayanır. Bu isə AİHM-in 10-cu maddəsinin kobud şəkildə pozulmasıdır.

Şəxsi dram – ata olmaq əvəzinə dustaq olmaq

Fərid həbs ediləndə həyat yoldaşı doğuş ərəfəsində idi. O, övladının dünyaya gəlişini qucaqlaya bilmədi.

Bu ölkədə hər ata övladının ilk addımlarını izləmək haqqına malikdir. Fərid o haqdan məhrum edilib. Təkcə hüququ pozulmayıb, ata olmaq haqqı əlindən alınıb. Bu, təkcə hüququn pozulması deyil, insanlıq hissinin, ailə dəyərlərinin tapdanmasıdır.

Fərid təkcə iqtisadçı deyil. O, cəmiyyətin rifahı üçün düşünən və danışan bir vicdandır.
O, öz bilik və bacarığını şəxsi qazanc üçün yox, ictimai maraqlar üçün sərf edən bir ziyalıdır.
Onun yeri zindan deyil, universitet auditoriyaları, beynəlxalq forumlar və ictimai debatlardır.

AİHM presedentləri və beynəlxalq hüquq

Bu iş Avropa Məhkəməsinin aşağıdakı presedentləri ilə eynilik təşkil edir:

• Ilgar Mammadov v. Azerbaijan (no. 15172/13, §§ 139–145)
• Aliyev v. Azerbaijan (nos. 68762/14 və 71200/14, §§ 207–217)
• Kavala v. Turkey (no. 28749/18, §§ 228–230)
• Selahattin Demirtaş v. Turkey (no. 14305/17, §§ 420–442)

Bu işlərdə Məhkəmə göstərib ki, ifadə azadlığına görə həbslər, sübutsuz ittihamlar və siyasi motivli istintaqlar AİHK-nin 5, 6, 10 və 18-ci maddələrinin pozuntusudur.

Yekun söz – bu, sadəcə hüquqi iş deyil

Hörmətli məhkəmə,
Bu işdə ittiham tərəfi yalnız iddia edir, sübut etmir. Tələb edir, əsaslandırmır.
Cəzalandırmaq istəyir, hüququ yox sayır.

Fərid Mehralızadənin təqsiri yoxdur. Onun yeganə “cinayəti” cəmiyyətə həqiqəti söyləmək, insanlara məlumat verməkdir. Əgər bu cinayətdirsə, o zaman azadlıq deyilən anlayışın özü müttəhimdir.

Əgər bir iqtisadçının analitik təhlili cinayət hesab olunursa, sabah hansı müəllim dərs deyə biləcək? Hansı jurnalist müsahibə alacaq? Hansı vətəndaş söz deyəcək?”

Biz Sizdən Fərid Mehralızadəyə bəraət verilməsini tələb edirik. Yalnız onun üçün yox, bu ölkədə azad fikir, vicdan və qanunun aliliyi üçün.